Nhìn lại chặng đường của hệ điều hành di động tham vọng nhất của Microsoft
8/10/2017, Joe Belfiore – phó chủ tịch mảng hệ điều hành Operating System Group tại Microsoft chính thức thừa nhận về sự thất bại của Windows Phone. Sẽ không có bất kì hi vọng hồi sinh Windows 10 Mobile, không có bất kì sự lội ngược dòng ngoạn mục nào có khả năng xảy ra phá vỡ thế độc quyền đôi giữa Android và Apple‘s iOS. Windows Phone chính thức trở thành dĩ vãng, các mẫu smartphone hiện tại của Microsoft sẽ chỉ nhận được bán vá lỗi và nâng cấp bảo mật. Bản thân nền tảng Windows Phone đang trong giai đoạn “bảo trì”, hay nói cách khác đã bị “khai tử” một cách không chính thức.
Nhưng giữa một thất bại về tổng thể trong suốt quá trình tồn tại của Windows Phone, đâu đó là thành công và đột phá mà bộ phận phát triển của Microsoft cùng các đồng sự không nhận được đủ sự công nhận. Ra mắt trong năm 2010, Windows Phone là ý tưởng di động liều lĩnh nhất và nguyên bản nhất kể từ khi iPhone của Apple trở thành hiện thực 3 năm trước đó.
Nhận ra rằng chúng ta khó có thể bàn luận về Windows Phone trong tương lai một lần nữa. Phong Vũ Công nghệ muốn cùng bàn luận về những cột mốc đáng nhớ của hệ máy di động “tài hoa” nhưng “yểu mệnh” này.
1Tháng 10/2010: Một hệ điều hành cấp tiến chính thức ra đời
Kể từ thời điểm đó tới giờ đã gần 8 năm. Vào ngày 11/10/2010, hài kịch gia/ diễn viên/ đạo diễn nổi tiếng Anh quốc thông báo với sự hứng khởi, rằng ông vô cùng vui mừng khi được trải nghiệm một hệ điều hành hoàn toàn mới và cấp tiến, Windows Phone OS. Mặc dù là một cá nhân say mê iPhone, Fry thừa nhận rằng bản thân mình cảm thấy choáng ngợp trước làn gió mới mà Windows Phone đem đến.
Giao diện sáng tạo và không ngừng biến đổi của Windows Phone 7 hàng ngàn lần khác biệt so với thiết kế “siêu thực” (skeuomorphism) mà Apple cùng “đối thủ” Samsung đem lại. Trong khi iPhone trưng bày những icon tĩnh vô động, một chiếc Windows Phone trình diễn toàn bộ thông tin vô cùng sống động và có liên kết: icon Calender với thông báo về buổi gặp mặt quan trọng, app Messenger cùng một đoạn trích tin nhắn vắn tắt, app Phone với cùng cuộc gọi thoại mà bạn bỏ lỡ.
Mỗi khi chúng ta nhìn vào trang hub của Android – như HTC BlinkFeed hay Google Now – hãy biết rằng nguồn cảm hứng của những giao diện tinh tế này tới từ những gì mà Microsoft dành cho Windows Phone. Hoặc ít nhất, là những gì mà Microsoft từng mường tượng WP sẽ trở thành.
Có lẽ, sai lầm to lớn nhất của “ông lớn phần mềm” là những động thái sau khi nhận được những phản hồi ban đầu về việc Windows Phone quá khác lạ với người dùng di động. Microsoft đã nhún nhường, thỏa hiệp và cắt xen đi rất nhiều, tự mình phá vỡ đi ý tưởng cấp tiến và thiết kế mới lạ ban đầu.
Thật dễ dàng để có thể quên đi Windows Phone tinh tế và nhạy cảm như thế nào, hơn rất nhiều những gì mà Android đã từng lại được tại thời điểm đó. Bàn phím on-screen ở một vị thế cao hơn rất nhiều. Và nếu bạn muốn nói về việc cung cấp notification cùng những thông tin hữu dụng trên mình lock screen, Windows Phone đã từng là đối trọng năng kí của iPhone trong địa hạt này – chủ yếu bởi vì Microsoft đã tiếp thu nạp cách thức tiếp cận tương tự như Apple khi kiểm soát trải nghiệm người dùng trên một thiết bị và nhà phát hành. Một hệ thống cửa hàng ứng dụng đóng – tương tự App Store, sự phát triển phần mềm “của nhà trồng được”, và chúng góp phần không nhỏ trong việc biến Windows Phone đồng nhất và tinh luyện.
2Tháng 11/2011: Cách mạng trong ngành công nghiệp thiết kế
Sự đóng góp của hệ sinh thái Windows Phone cho ngành công nghiệp thiết kế smartphone nói chung chưa bao giờ nhận được sự quan tâm đúng đắn. Nền tảng WP đã từng được phát hành với những sản phẩm thực sự lộng lẫy và độc nhất như Samsung Omnia 7 với màn hình OLED 4-inch, Dell Venue Pro với bàn phím trượt, HTC 7 Surround với dàn loa tích hợp siêu khủng cùng đế chống tiện lợi. Tuy nhiên chỉ đến năm tiếp theo, khi HTC công bố HTC Windows Phone 8X và 8S cùng lúc với sự ra mắt của Nokia Lumia 800, chúng ta mới thấy được hơi nóng Windows Phone phả vào ngành công nghiệp thiết kế.
Trong một khoảnh khắc vào cuối năm 2011, Windows Phone đã thực sự là nền tảng công nghệ di động tốt nhất nói chung. Ngay cả tại thời điểm đó, chiếc iPhone 4S hiện hành tuy tốt nhưng cũng chỉ là bản nâng cấp của thiết kế trước đó 1 năm và có màn hình còn nhỏ hơn.
Nokia đặt toàn bộ tương lai của thương hiệu vào Windows Phone và HTC đầu tư rất nhiều vào Windows Phone 8X và 8S – những thiết bị mà Microsoft hỗ trợ thiết kế để trở thành “Signature Windows Phone”.
Đây là một thời điểm then chốt của hệ điều hành di động, bởi chính thất bại của những dòng điện thoại này đã đóng những viên gạch cuối cùng cho bệ phóng của iPhone và Android tới sự thống trị thị trường điện thoại smartphone, khiến cho niềm tin nơi những công sự sản xuất của Microsoft ngày càng suy giảm và dẫn đến sự giải thể sau cùng của Nokia với tư cách là một thương hiệu điện thoại di động.
3Tháng 7/2013: Đột phá trong Camera điện thoại.
Windows Phone khiến cho những tư tưởng trước đó của người dùng về một giao diện sử dụng tốt phải thay đổi. Theo sau đó là những phần cứng điện thoại tốt nhất được trình diễn trước toàn bộ cộng đồng điện thoại, thậm chí dịch chuyển cả nền công nghiệp camera nói chúng. Câu chuyện này hoàn toàn đúng với Nokia Lumia 1020 và cụm camera tròn biểu tượng. Lumia 1020 là phiên bản phổ thông hơn so với Nokia 808 PureView hoạt động trên nền tảng Symbian.
Cả hai điện thoại 808 PureView và Lumia 1020 đều được trang bị cảm biến camera lần lượt lên tới 38-megapixel | 41-megapixel, góp một bước lớn trong nền công nghiệp mobile imaging. Chiếc 808 hiện nay vẫn là một công cụ chụp ảnh hoàn toàn đáng tin cậy và sẵn sàng cạnh tranh với những mẫu smartphone hiện đại nhất. Trong khi Lumia 1020 có thể không có chất ảnh tốt bằng nhưng hệ điều hành cùng trải nghiệm sử dụng hiện đại và toàn năng hơn.
4Tháng 8/2013: Truy cập Youtube bị ngăn chặn
Nếu bạn đang thắc mắc tại sao nỗ lực của Microsoft lại hoàn toàn đổ đổ biển dễ dàng như vậy, câu trả lời nằm ở việc: hệ điều hành thất bại trong việc thu hút nhà phát triển ứng dụng bên thứ ba. Mỗi khi Nokia công bố một mẫu điện thoại Windows Phone mới, họ đều phải tránh những câu trả lời kiểu như “bao giờ thì có ứng dụng Instagram chạy trên hệ điều hành?”.
Kể cả khi Microsoft đánh bại Google trong việc cung cấp trải nghiệm ứng dụng bên thứ nhất mượt mà và trơn tru, Google lại thắng rất đậm nếu nói đến khía cạnh thu hút và phát triển hệ sinh thái cho các ứng dụng bên thứ ba mà Google Store là minh chứng rõ ràng nhất.
Quan trọng hơn cả, ứng dụng lớn nhất mà Microsoft không có được chính là Youtube. Và tin tôi đi, chưa từng bao giờ chỉ là trùng lặp đơn thuần. Có cả một lịch sử cạnh tranh lâu đời giữa Microsoft và Google về việc tại sao Windows Phone lại không có ứng dụng Youtube, nhưng về cơ bản tất cả có thể tổng kết với chỉ một nhận định, Google không muốn Windows Phone trở thành đối thủ chính thống của Android.
5Tháng 4/2014: Tiếp quản Nokia
Cho tới năm 2014, gần như mọi tin tốt về Windows Phone đã cạn kiệt và trở thành một bài học rút kinh nghiệm cho cả Microsoft và cộng đồng điện thoại di động nói chung. Quá tập trung vào Nokia và bỏ lỡ giao thương dài lâu với HTC và Samsung, Microsoft ngậm đắng nuốt cay và đành phải mua lại hãng điện thoại Phần Lan.
Tưởng như thương vụ này sẽ vực dậy lại tập thể Windows Phone đang dần rệu rã và thu hút thêm người dùng. Nhưng Microsoft đã không thể lấp đầy sự thiếu vắng ứng dụng và chỉ tiếp tục dựa vào những thế mạnh truyền thống của Nokia về thiết kế và chụp ảnh. Điều cuối cùng có thể xảy ra cũng đã xảy đến, những nhà cung cấp Android như Samsung thức tỉnh và nhận ra sự quan trọng của yếu tố trên, thực hiện tốt hơn dẫn đến sự thất bại sau cùng của ông lớn một thời Nokia.
6Tháng 8/2015: 2.5%
