Khi mới bước vào thế giới nhiếp ảnh, không ít người cảm thấy bối rối trước hàng loạt ký hiệu và nút bấm trên chiếc máy ảnh. Tuy nhiên, để có được một bức ảnh đẹp, bạn không cần phải ghi nhớ tất cả. Chỉ cần nắm vững một vài thông số máy ảnh cơ bản, bạn đã có thể chủ động kiểm soát ánh sáng, độ nét và màu sắc theo ý muốn.
Trong bài viết này, Phong Vũ Tech News sẽ cùng bạn tìm hiểu những khái niệm quan trọng nhất để mỗi lần bấm máy là một lần tự tin sáng tạo.
I. Tam giác phơi sáng (Exposure Triangle)
1. Khẩu độ (Aperture – f/stop)
Khẩu độ (aperture): quyết định lượng ánh sáng đi vào cảm biến và độ mờ hậu cảnh. Để chọn chế độ ưu tiên khẩu độ bạn xoay vòng điều khiển qua chế độ A hoặc Av . Sau đó tiếp tục xoay vòng bánh xe để chọn chỉ số khẩu độ, và máy sẽ tự động thiết đặt tốc độ màn trập tương ứng với khẩu độ mà bạn chọn. Nếu muốn chụp chân dung làm nổi bật chủ thể, có thể xoay vòng khẩu độ về giá trị nhỏ như f/1.8 hoặc f/2.8. Ngược lại, khi chụp phong cảnh cần độ nét toàn cảnh, hãy chỉnh lên f/8 – f/11 để giữ chi tiết từ tiền cảnh đến hậu cảnh.
2. ISO (độ nhạy sáng) và Tốc độ màn trập (shutter speed)
ISO: là thông số đo độ nhạy sáng của cảm biến máy ảnh, quyết định độ sáng và chất lượng hình ảnh. ISO thấp giúp ảnh mịn, ít nhiễu nhưng yêu cầu nhiều ánh sáng, trong khi ISO cao giúp chụp tốt trong điều kiện thiếu sáng nhưng dễ xuất hiện nhiễu hạt. Khi chụp ngoài trời nắng, ISO nên giữ ở mức thấp, khoảng 100 – 200, giúp ảnh sáng vừa phải, chi tiết rõ ràng và gần như không có nhiễu. Trong nhà hoặc vào buổi tối thiếu sáng, bạn có thể tăng ISO lên 800 – 1600, nhưng không nên đẩy quá cao trừ khi thực sự cần thiết.
Tuy nhiên, nhiễu hạt (noise) đôi khi cũng được dùng như một hiệu ứng nghệ thuật, tạo cảm giác cổ điển hoặc mood phim, nên bạn hoàn toàn có thể điều chỉnh ISO theo ý tưởng sáng tạo của mình.
Tốc độ màn trập: là khoảng thời gian cảm biến “mở mắt” để thu ánh sáng, quyết định cách chuyển động xuất hiện trong ảnh. Tốc độ nhanh giúp máy “nháy mắt” tức thì, bắt trọn khoảnh khắc, trong khi tốc độ chậm cho phép máy “nhìn lâu”, tạo hiệu ứng mờ ảo cho các đối tượng chuyển động. Ví dụ, với cảnh chuyển động nhanh, tốc độ màn trập từ 1/500 giây trở lên sẽ giữ chi tiết sắc nét; còn hạ xuống khoảng 1/15 giây hoặc thấp hơn sẽ tạo vệt mờ nghệ thuật. Khi chụp tốc độ thấp, nên dùng tripod để hạn chế rung máy.
Sử dụng ISO và tốc độ màn trập đúng cách, kết hợp với khẩu độ, sẽ giúp bạn kiểm soát ánh sáng hiệu quả, tạo ra những bức ảnh sống động, sắc nét và đúng ý tưởng, đồng thời còn có thể sáng tạo với nhiễu hạt nếu muốn.
II. Các thông số chỉnh sửa khác
Ngoài tam giác phơi sáng (ISO – tốc độ màn trập – khẩu độ), máy ảnh còn có nhiều thông số khác giúp bạn kiểm soát ánh sáng, màu sắc và độ sắc nét tốt hơn. Đây là những thiết lập quan trọng mà người mới nên làm quen:
- Bù trừ sáng (Exposure Compensation): Khi chụp ở chế độ bán tự động hoặc tự động, máy ảnh sẽ tự đo sáng, nhưng đôi khi kết quả chưa chính xác (ví dụ chụp ngược sáng khiến chủ thể tối). Lúc này, điều chỉnh thông số bù trừ sáng (±EV) sẽ giúp ảnh sáng hơn hoặc tối đi mà không cần thay đổi ISO, khẩu độ hay tốc độ màn trập.
- Cân bằng trắng (White Balance): Giúp màu sắc theo nguồn sáng môi trường. Các chế độ như Auto WB (tự động), hoặc tinh chỉnh theo điều kiện cụ thể như Daylight (ánh sáng ban ngày), Cloudy (trời nhiều mây), Tungsten (ánh đèn sợi tóc), Fluorescent (ánh đèn huỳnh quang), hoặc tùy chỉnh thủ công là những thông số dùng cho vấn đề này.
- Lấy nét (Focus Mode & Focus Point): Để đảm bảo chủ thể rõ nét, bạn có thể chọn chế độ lấy nét tự động (AF), lấy nét tay (MF), hoặc thay đổi điểm lấy nét để kiểm soát vùng cần nhấn mạnh.
- Tiêu cự (Focal Length): Thông số này quyết định góc nhìn và phối cảnh. Tiêu cự ngắn (18mm, 24mm) cho góc rộng, phù hợp chụp phong cảnh; tiêu cự dài (85mm, 200mm) giúp xóa phông mạnh và chụp chân dung nổi bật.
- Chế độ đo sáng (Metering Mode): Xác định vùng sáng tối mà máy ảnh dùng để tính toán phơi sáng. Các chế độ phổ biến gồm đo sáng toàn cảnh (Matrix/Evaluative), đo sáng trung tâm (Center-weighted), và đo sáng điểm (Spot Metering).
- Định dạng ảnh (JPEG vs RAW): Định dạng JPEG nhỏ gọn, tiện dụng để chia sẻ ngay còn dạng RAW giữ nguyên dữ liệu ảnh, dung lượng lớn nhưng linh hoạt cho hậu kỳ.
- Chống rung (Image Stabilization): Giúp hạn chế nhòe mờ khi chụp ở tốc độ màn trập thấp hoặc khi không dùng tripod. Một số máy ảnh và ống kính có chống rung tích hợp, rất hữu ích khi chụp trong điều kiện thiếu sáng.
III. Kết luận
Việc hiểu và điều chỉnh các thông số máy ảnh sẽ giúp bạn kiểm soát tốt hơn ánh sáng, màu sắc và độ nét, từ đó tạo ra những bức ảnh đúng ý và mang dấu ấn riêng. Đừng ngại thử nghiệm nhiều thiết lập khác nhau bởi chính trải nghiệm thực tế sẽ rèn luyện kỹ năng và nuôi dưỡng phong cách chụp của bạn. Hãy cầm máy lên và bắt đầu khám phá ngay hôm nay cùng Phong Vũ Tech News nhé!
Bài viết liên quan:
- 12 cách chỉnh máy ảnh Nikon chụp đẹp nét, khắc phục các lỗi thường gặp
- Các lỗi thường gặp trên máy ảnh Canon và cách khắc phục
- Có nên mua máy ảnh mini chụp hình lấy ngay năm 2025 không?
