Năm 2024 chứng kiến sự bùng nổ mạnh mẽ của công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), tiến gần hơn đến khái niệm “siêu trí tuệ nhân tạo” (AGI). Tuy nhiên, đi kèm với những thành tựu nổi bật là những lo ngại về trách nhiệm đạo đức và các tác động xã hội. Bài viết này của Phong Vũ Tech News sẽ điểm qua những sự kiện đáng chú ý trong lĩnh vực AI năm 2024, từ tiến bộ công nghệ, ứng dụng mới, đến những thay đổi trong chính sách và tranh luận quốc tế.
- Meta AI là gì? Cách dùng Meta AI tạo ảnh, lập trình miễn phí
- Khi AI “Nổi Loạn”: Hồi chuông cảnh báo từ trí tuệ nhân tạo vượt trội
- Hơn 1/4 code mới tại Google do AI tạo ra. Liệu con người có bị AI thay thế?
Con người đang dần tiến gần hơn đến Siêu Trí tuệ AGI
Câu hỏi “khi nào AI thông minh hơn con người” đã trở thành chủ đề tranh luận sôi nổi từ đầu năm. Các chuyên gia dự đoán điều này sẽ xảy ra trong vài năm tới, nhưng những tiến bộ vượt bậc trong năm 2024 cho thấy AGI có thể xuất hiện sớm hơn dự kiến.
OpenAI tiếp tục khẳng định vị thế dẫn đầu trong lĩnh vực mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) với hàng loạt cải tiến ấn tượng. Đặc biệt, sự ra mắt của mô hình o1 (mã Strawberry) vào tháng 9 với khả năng xử lý câu hỏi phức tạp và “tạo ra một chuỗi suy nghĩ nội bộ dài trước khi phản hồi” đã thu hẹp khoảng cách giữa trí tuệ con người và AI. Một nghiên cứu thậm chí còn chỉ ra o1 có hành vi phản kháng, lập mưu và nói dối. Đến tháng 12, OpenAI tiếp tục giới thiệu o3 và o3 mini với khả năng suy luận mạnh mẽ hơn, được đánh giá là “bước nhảy vọt ấn tượng về hiệu suất”.
AI tạo video đang trở thành “trào lưu” mới trên thị trường công nghệ
Sau cơn sốt AI tạo ảnh năm 2023, năm 2024 chứng kiến sự bùng nổ của AI tạo video. OpenAI mở màn với Sora vào tháng 2, tiếp theo là Veo của Google với khả năng tạo video 1080p dài hơn một phút. Runway, Meta và Adobe cũng lần lượt giới thiệu các công cụ AI tạo video của riêng mình. Tuy nhiên, ngoài Sora được thương mại hóa, hầu hết các công cụ vẫn đang trong giai đoạn thử nghiệm. Chất lượng video cũng chưa thực sự hoàn hảo do AI chưa hiểu rõ về chuyển động vật lý phức tạp.
Cơn sốt chip AI và sự thống trị của Nvidia
Cơn sốt chip AI không chỉ đơn thuần là việc mua bán, mà còn là cuộc đua giành lợi thế trong kỷ nguyên AI. Nhu cầu khổng lồ về sức mạnh tính toán để huấn luyện các mô hình AI phức tạp đã đẩy giá chip lên cao và tạo ra tình trạng khan hiếm.
Mark Zuckerberg (Meta) tuyên bố mua 350.000 GPU H100 trong năm 2024, nâng tổng số chip sở hữu lên 600.000. Microsoft đặt mục tiêu sở hữu 1,8 triệu chip AI và dự kiến đầu tư 100 tỷ USD cho GPU và trung tâm dữ liệu đến năm 2027. Elon Musk với dự án siêu máy tính Colossus đã hoàn thành trong thời gian kỷ lục 122 ngày, sử dụng 100.000 GPU H100 và dự kiến mở rộng lên 1 triệu GPU. Sự cạnh tranh gay gắt đến mức Musk và Larry Ellison (Oracle) phải “cầu xin” CEO Nvidia Jensen Huang bán chip mới nhất cho họ. Broadcom cũng thông báo về việc “ba khách hàng lớn” đang trong lộ trình mua chip XPU của hãng, với kế hoạch triển khai cụm một triệu XPU vào năm 2027.
Lệnh cấm vận từ Mỹ đã gây khó khăn cho Trung Quốc trong việc tiếp cận GPU tiên tiến. Tuy nhiên, các công ty Trung Quốc, chủ yếu dựa vào nguồn cung từ Huawei, vẫn tìm cách xây dựng hệ thống huấn luyện AI bằng chip nội địa hoặc “đi đường vòng” để có chip mạnh nhất. ByteDance và Tencent đã đặt hàng khoảng 230.000 chip Nvidia, bao gồm cả mẫu H2o được tùy biến để phù hợp với lệnh kiểm soát xuất khẩu.
Cơn sốt chip AI đã tạo ra áp lực lớn lên chuỗi cung ứng, đồng thời thúc đẩy các nhà sản xuất chip đầu tư mạnh vào nghiên cứu và phát triển các thế hệ chip AI mới mạnh mẽ hơn.
AI ghi dấu ấn “khó quên” tại giải Nobel 2024
Lần đầu tiên trong lịch sử, trí tuệ nhân tạo đóng vai trò quan trọng trong việc giúp các nhà khoa học đạt giải Nobel. Geoffrey Hinton và John Hopfield nhận giải Nobel Vật lý nhờ nghiên cứu đặt nền móng cho AI hiện đại, trong khi các nhà khoa học khác được vinh danh tại hạng mục Hóa học nhờ ứng dụng AI trong giải mã protein.
Tuy nhiên, sự kiện này cũng gây tranh cãi khi nhiều chuyên gia cho rằng AI đang làm mờ ranh giới giữa các lĩnh vực khoa học và nghệ thuật.
OpenAI xảy ra mâu thuẫn nội bộ
Sau những biến động cuối năm 2023, nội bộ OpenAI tiếp tục chứng kiến nhiều xáo trộn, cho thấy những mâu thuẫn sâu sắc về định hướng phát triển của công ty. Trong đó phải kể đến:
- “Chảy máu chất xám”: Ilya Sutskever (đồng sáng lập kiêm kỹ sư trưởng), Jan Leike (nhà nghiên cứu máy học), Andrej Karpathy, John Schulman (thành viên sáng lập), Mira Murati (giám đốc công nghệ), Bob McGrew (giám đốc nghiên cứu) và Barret Zoph (phó chủ tịch phụ trách nghiên cứu) đã lần lượt rời khỏi OpenAI.
- Mâu thuẫn về định hướng: Có sự bất đồng giữa việc phát triển AI vì mục đích phi lợi nhuận và hướng tới lợi nhuận. Nhiều nhân viên không hài lòng với việc Altman chuyển hướng OpenAI thành một công ty vì lợi nhuận.
- Vụ kiện với Elon Musk: Musk cáo buộc OpenAI đi chệch sứ mệnh ban đầu, trong khi OpenAI phản bác rằng chính Musk đã muốn họ trở thành công ty vì lợi nhuận từ đầu. Những tranh cãi này cho thấy những bất đồng sâu sắc giữa những người sáng lập về tương lai của AI.
AI nhận về sự phản đối gay gắt từ 13.500 nhà sáng tạo
Sự phát triển của AI tạo sinh đã gây ra lo ngại sâu sắc trong cộng đồng sáng tạo về vấn đề bản quyền và việc sử dụng trái phép tác phẩm. Hơn 13.500 người làm trong ngành sáng tạo đã ký vào thư phản đối việc AI sử dụng trái phép tác phẩm của họ để huấn luyện. Họ cho rằng việc này là “mối đe dọa lớn và bất công” đối với kế sinh nhai của họ.
Scarlett Johansson dọa kiện OpenAI vì sao chép giọng cô. Tom Hanks cảnh báo người hâm mộ về quảng cáo sử dụng hình ảnh và giọng nói của ông do AI tạo ra. Ba hãng thu âm lớn (Sony Music, Universal Music Group và Warner Music Group) đã kiện hai nền tảng sáng tác nhạc bằng AI (Suno và Udio). Những vụ việc này cho thấy sự phản kháng mạnh mẽ từ cộng đồng sáng tạo đối với việc sử dụng AI một cách không minh bạch và vi phạm bản quyền.
Cộng đồng sáng tạo kêu gọi các nhà lập pháp cần có những quy định rõ ràng và chặt chẽ hơn về việc sử dụng tác phẩm của họ để huấn luyện AI, nhằm bảo vệ quyền lợi của người sáng tạo.
Những quy định mới về việc cần có trách nhiệm khi sử dụng AI
Sự phát triển nhanh chóng của AI đã đặt ra yêu cầu cấp bách về việc xây dựng khung pháp lý để đảm bảo an toàn, đạo đức và trách nhiệm trong việc sử dụng công nghệ này. Trong đó bao gồm:
- Các tổ chức quốc tế: Liên Hiệp Quốc đã thông qua nghị quyết bảo vệ nhân quyền, dữ liệu cá nhân và giám sát rủi ro do AI gây ra. UNESCO và ISO cũng đưa ra các tiêu chuẩn và quy định về AI.
- Đạo luật AI của EU: Được xem là bộ luật hoàn chỉnh nhất về AI, đạo luật này tập trung vào an toàn, bảo mật, bảo vệ thông tin cá nhân và ngăn chặn rủi ro liên quan đến AI.
- Hoạt động lập pháp tại Mỹ: Gần 700 văn bản luật về AI đã được đưa ra tại 45 bang ở Mỹ trong năm 2024, tăng mạnh so với năm trước. Tổng thống Joe Biden cũng thông qua sắc lệnh hành pháp về phát triển AI an toàn.
- Tác động toàn cầu: Những nỗ lực lập pháp này cho thấy sự quan tâm ngày càng tăng trên toàn thế giới về việc quản lý và kiểm soát AI, nhằm đảm bảo công nghệ này được sử dụng một cách có trách nhiệm và mang lại lợi ích cho xã hội.
Việt Nam thúc đẩy nghiên cứu phát triển AI
Việt Nam cũng không đứng ngoài cuộc đua AI. Nhà máy AI đầu tiên tại Việt Nam được công bố với sự hợp tác giữa Nvidia và FPT. Chính phủ Việt Nam và Nvidia cũng thành lập Trung tâm nghiên cứu và phát triển AI và Trung tâm dữ liệu AI. Các doanh nghiệp Việt Nam cũng thể hiện sự quan tâm ngày càng tăng đối với AI và dự kiến đầu tư mạnh vào lĩnh vực này.
Kế hoạch quốc gia về phát triển AI đến năm 2030 được ban hành, đặt mục tiêu biến Việt Nam thành một trong các quốc gia dẫn đầu khu vực về nghiên cứu, ứng dụng AI, góp phần quan trọng vào sự phát triển của nền kinh tế số.
Dù đạt được nhiều thành tựu, Việt Nam vẫn phải đối mặt với một số thách thức như thiếu hụt nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực AI và sự cạnh tranh từ các nước trong khu vực. Tuy nhiên, với sự cam kết của chính phủ và sự phát triển nhanh chóng của hệ sinh thái công nghệ, Việt Nam đang dần khẳng định vị thế trên bản đồ AI toàn cầu.
Kết luận
Năm 2024 là một năm đầy biến động và thành công của công nghệ AI. Những tiến bộ vượt bậc đã mở ra những tiềm năng to lớn, nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức về đạo đức, trách nhiệm và quy định. Sự phát triển của AI tiếp tục là một trong những xu hướng công nghệ quan trọng nhất trong những năm tới.
